1. Ақпарат деген не?
Заңда ақпарат сөзіне «ақпарат иеленуші алған немесе жасаған, кез келген жеткізгішке түсірілген және оны сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректемелері бар тұлғалар, заттар, фактілер, оқиғалар, құбылыстар және процестер туралы мәліметтер» деген түсінік беріледі. «Ақпарат» түсінігінің ауқымы құжат немесе құжатталған ақпаратта белгіленген түсініктен әлдеқайда кең. Қазақстан заңнамасында «ақпарат» сөзіне берілген мұндай түсінік ендігі уақытта мемлекеттік органдар қабылдайтын құжаттарды, сондай-ақ олардың қызметі жайлы кез келген есепті, сараптамалық, зерттеу, әлеуметтік, статистикалық, құқықтық және т. б. ақпаратты сұрауға және алуға болады дегенді білдіреді.
Сонымен қатар, «ақпарат» тірек сөзінің түсінігіне қатысты негізгі екі факторды есте сақтаңыз. Бірінші, сұралып отырған ақпаратты кез келген жеткізгіште (қағаз немесе балама нұсқаларда, цифрлік және т. б. ) сақтау. Екінші, ақпарат иеленуші берген ақпаратты растайтын реквизиттердің болуы. Ол қажет болған жағдайда, ақпарат растығын дәлелдеу үшін керек.
2. Қандай ақпаратты және қандай түрде ала аламыз?
Мемлекеттік органның қызметі жайлы ақпараттан бөлек, өтетін жиындар мен кездесулер, сатып алынып жатқан қызмет түрлері мен тауарлар, қабылданып жатқан шешімдер мен құжаттар, бюджет қаржысының қалай жұмсалып жатқаны жайлы ақпарат, сонымен қатар, өзіміз жайлы, өзге адам жайлы, басқа да ұйымдар туралы ақпаратты ала аламыз. Әрине, бұл ақпараттар мен деректер заңмен қорғалған мемлекеттік құпияларға жатқызылған ақпарат болмаса ғана қол жеткізе аламыз.
3. Ақпараттың негізгі категориялары: баршаға қолжетімді, қол жеткізу шектелген ақпарат, қол жеткізуге шектеу қойылмайтын ақпарат
«Ақпаратқа қол жеткізу туралы» ҚР Заңы ақпаратты шартты түрде келесі санаттарға бөледі:
көпшілік үшін қолжетімді ақпарат, яғни кез келген адам үшін қолжетімді ақпарат;
қол жеткізу шектелген ақпарат – мемлекеттік құпиялар, әртүрлі құқықтық құпиялар (жеке басына қатысты, отбасылық, дәрігерлік, банктік, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияларға жатқызылған ақпарат), сондай-ақ «Қызмет бабында пайдалану үшін» деген белгісі бар қызметтік ақпарат;
Қол жеткізуге ешқандай жағдайда шектеу қойылмайтын ақпарат.
если не правильно прости было не видно